مقدمه
توسعه داوری در نظام دادرسی کشور مستلزم اصلاح زیرساختهای قانونی و همچنین تاسیس یا تعیین یک نهاد متولی برای پیشبرد آن است. بهرغم سابقه صدساله داوری در قوانین کشور متاسفانه مواد مربوطه در باب هفتم قانون آیین دادرسی مدنی، دارای اشکالات اساسی است که توسعه داوری را ناممکن میکند. قوانین فعلی به نحوی است که انجام رویه داوری را تا حد زیادی وابسته به ایفای نقش دادگاه کرده و همین موضوع منجر به نقض غرض در رجوع به داوری شده است.
علاوه بر زیرساختهای قانونی، توسعه داوری همچنین مستلزم وجود یک متولی است که بتواند سیاستگذاریهای لازم را برای توسعه آن انجام دهد. این متولی در برخی بخشها مانند اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تحت عنوان مرکز داوری اتاق ایجاد شده که تجربهای موفقیتآمیز از توسعه داوری سازمانی در ایران محسوب میشود.
اما با این وجود در حال حاضر داوری در ایران، فاقد یک متولی معین است و بالطبع، اقدامات صورتگرفته در توسعه داوری نیز فاقد یک رویکرد مشخص بوده و در حوزه اجرا نیز صرفا شاهد رشد موسسههای کوچک داوری در سطح کشور هستیم. موسسههای داوری کوچک که در سالهای اخیر تاسیس شدهاند شقی از داوری فردی (موردی) محسوب میشوند و به هیچ وجه کارکرد داوری سازمانی را ندارند.
توسعه داوری سازمانی کارآمدترین راهبرد جهت استفاده از مزایای داوری خواهد بود. منظور از داوری سازمانی، تشکیل سازمانهایی با لیست داور و آیین رسیدگی داوری است. در همین راستا، رئیس محترم قوه قضاییه، مرکز امور وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده را بهعنوان متولی داوری سازمان در کشور معرفی کرده و مواردی از قبیل تهیه لیست داوران، تدوین آیین رسیدگی داوری، تدوین آییننامه انضباطی داوران، ایجاد ساختار سازمان داوری در مرکز و… را به آنان تکلیف نموده است.
فرایند داوری در مرکز
دیوان داوری مرکز متولی امور و فرایندهای داوری می باشد. این فرایند با ثبت درخواست رجوع به داوری و ارائه مستندات لازم توسط خواهان آغاز میشود. پس از ثبت درخواست، در صورتی که داوری با قواعد و قوانین دیوان داوری مرکز باشد و شرایط رجوع به داوری را داشته باشد، به خوانده اطلاع داده میشود تا لایحه توسط خوانده و ثبت نظر صورت گیرد.
در صورتی که خوانده رجوع به داوری را بپذیرد، مبلغ پرداختی تعیین میشود و به اطلاع خواهان میرسد. پس از پرداخت حقالزحمه داور/ هیئت داوری مرضی الطرفین انتخاب می گردد. مدارک و مستندات توسط داور/ داوران بررسی میشود و در صورت نیاز، جلسه داوری برگزار میشود.
پس از طی این مراحل، داور یا هیئت داوران رأی خود را صادر مینماید و پس از بررسی رأی داور توسط کمیسیون نظارت بر آرا، رأی به طرفین دعوی ابلاغ میگردد.
انتخاب داور
در صورتی که در ابتدای فرایند، داوری با قواعد و قوانین اتاق داوری مرکز نباشد، اما درخواست انتخاب داور از لیست داوران مرکز وجود داشته باشد، مبلغ پرداختی تعیین میگردد و به خواهان اطلاع داده میشود. پس از پرداخت حق الزحمه ارجاع به داوری صورت میگیرد که پس از بررسی و پذیرش داوری توسط داور به خواهان اطلاع داده میشود.
فهرست داوران مدعو و پذیرفته شده دیوان داوری
در ادامه فهرست اسامی داوران دیوان داوری مرکز در دو پیوند ارائه میگردد: